काठमाडौं । दिग्गज सूचनाप्रविधि कम्पनी गुगलले सोमबार आफ्नो पहिलो क्वान्टम चिप विलो (Willo)सार्वजनिक गरेको छ । गुगलको उक्त चिपलाई क्वान्टम कम्प्युटिङ क्षेत्रमा एउटा ठूलो कदम मानिएको छ ।
विलोको चर्चा चुलिँदै जाँदा टेस्ला तथा एक्सका मालिक एलन मस्कले समेत गुगलका सीईओ सुन्दर पिचाइसँग कुराकानी गरेका छन् ।
यसले पनि गुगलले बनाएको क्वान्टम चिप विलो कस्तो हो ? भन्ने आम जिज्ञासा हुनु स्वाभाविकै हो ।
समाचार अनुसार उक्त क्वान्टम चिपले कठिनभन्दा कठिन सवालहरु समेत केही मिनेटमा समाधान गर्न सक्दछ । सो चिपकै कारण समानान्तर ब्रम्हाण्ड तथा मल्टिभर्स जस्ता अवधारणाहरुमाथि समेत चर्चा हुन थालेको छ । यो चिपले भविष्यमा धेरै कुरा परिवर्तन गर्नसक्ने बताइएको छ ।
के हो गुगल विलो ?
क्वान्टम चिप गुगल विलोलाई अर्को पुस्ताको चिप भनिएको छ । यो चिपलाई सेन्ट बार्बारास्थित कम्पनीको क्वान्टम ल्याबमा तयार गरिएको हो । यो चिपले कठिनभन्दा कठिन गणितीय समस्याहरुलाई केही मिनेटमै समाधान गर्न सक्दछ । विद्यमान सुपर कम्प्युटरहरुलाई समाधानका लागि ब्रम्हाण्डको आयुभन्दा पनि धेरै समय लाग्ने त्यस्ता सवाललाई यो चिपले केवल ५ मिनेटमै हल गर्न सक्दछ ।
उक्त चिप सार्वजनिक गर्दै गुगल सीईओ सुन्दर पिचाईले लेखेका छन्– यो विलो हो, हाम्रो नयाँ क्वान्टम कम्प्युटिङ चिप । यस चिपमा हामीले अधिक क्युबिट्सको प्रयोग गरेका छौं, जसका कारणबाट गल्तीहरुलाई कम गर्न सकिने छ । यसले क्वान्टम क्षेत्रको ३० वर्षको एउटा समस्या दूर गर्ने छ ।
उक्त चिपको प्रयोग क्वान्टम कम्प्युटिङ मा हुनेछ । गुगलका अनुसार अहिलेको सबैभन्दा शक्तिशाली सुपर कम्प्युटरले जुन कामलाई १० सेप्टिलियन (१० अंकको पछाडि २५ वटा शुन्ना भएको संख्या) वर्षमा गर्दछ, त्यसलाई विलोले केवल ५ मिनेटमा गर्न सक्छ । १० सेप्टिलियन भनेको यति ठूलो समय हो कि एउटा ब्रम्हाण्डको उमेर पनि यसभन्दा छोटो हुन्छ ।
के हो क्वान्टम कम्प्युटिङ ?
क्वान्टम कम्प्युटिङले क्वान्टम मेकानिक्सको सिद्धान्तमा काम गर्दछ जुन पारम्परिक कम्प्युटरका क्षमताहरु भन्दा टाढाका कुनै पनि समस्या हल गर्न सक्दछ । सजिलो भाषामा भन्नुपर्दा पारम्परिक कम्प्युटरले बिट्समा काम गर्दछ । जसमा जानकारीहरु ० वा १ को रुपमा प्रोसेस गरिन्छ । तर क्वान्टम कम्प्युटिङमा क्युबिट्सको प्रयोग गरिन्छ । यसमा ० वा १ वा दुबै अंकहरु एकसाथ प्रयोग हुनसक्छन् । यस प्रक्रियालाई सुपर पोजिसन भनिन्छ । तिनै क्युबिट्सका कारण क्वान्टम कम्प्युटरका विभिन्न गणनाहरुलाई एकसाथ गर्न सकिन्छ । जसमा कठिन तथा जटील समस्याहरुलाई पनि सजिलैसँग समाधान गर्न सकिन्छ ।
के हुनेछ उक्त चिपको फाइदा ?
विलोका माध्यमबाट गुगलले जे गरेको छ त्यो निकै महत्वपूर्ण छ । यद्यपि यसको एउटा ठूलो चुनौति भनेको वास्तविक जीवनमा यसका फाइदालाई अनुभूत गर्नु रहेको छ । गुगलका अनुसार यस चिपले एआई, औषधी चिकित्सा, ऊर्जा प्रणाली तथा फ्युजन ऊर्जाको अनुसन्धानमा निकै सहयोग गर्नेछ ।
एआईको क्षेत्रमा यो चिप निकै सहयोगी सावित हुने अपेक्षा गरिएको छ । एउटा एआई मोडेललाई तालिम दिनका लागि त्यसलाई निकै धेरै डेटा दिनु पर्दछ । यो मामिलामा क्वान्टम कम्प्युटर निकै उपयोगी सावित हुनसक्छ किनकि यसले निकै तीव्र गतिमा डेटालाई कम्प्युट गर्नसक्छ ।
किन मानिँदैछ ठूलो सफलता ?
वास्तवमा क्वान्टम कम्प्युटिङमा एउटा ठूलो चुनौती भनेकै त्रुटी हो । यहाँ क्युबिट्सको असर एकअर्कामा पर्दछ । यस्तोमा कुनै पनि क्युबिटमा केही समस्या आउँदा त्यसबाट सम्पूर्ण हिसाब गडबड हुन्छ । अर्कोतर्फ जति धेरै क्युबिट्सको प्रयोग हुन्छ, उति नै धेरै त्रुटी हुने जोखिम बढ्दछ ।
गुगलका अनुसार विलो चिपमा १०५ क्युबिट्सको प्रयोग गरिएको छ । उक्त क्यूबिट्ससँगै विलोले क्वान्टम एरर करेक्सन तथा र्यान्डम सर्किट स्याम्पलिङ गरी दुईथरी मापदण्डमा उच्चतम कार्यसम्पादन गर्न सफल भएको छ ।
– एजेन्सी